Birthday Khawhar thlak

A lo rei ve ta hle mai a, kum 19 chauh ka la ni a, chutia mahni chauha zinkawng ka zawh tur chu ka nu leh ka pi chuan min ngaihtuah ve hle mai a. Chumai piah lamah keimaha vairam ka zin vawikhatna tur alo ni bawk nen ngaihtuah awm reng pawh ka ni.  Rawlthar tha zat lai a ni a, engkim ka ti thei ta emaw ti a hmalama harsatna lo thleng tur lam aia mahni in tih pa na hmu lian tlat an tih ang mai hian min ngaihtuahna tawngkam te chu ninawm ah ka la ta vek zawk a. Pawisa pawh a tlem thei angber ka dil lui a, tichuan May 28 chuan Aizawl to Guwahati lam chu ka pan thla ve ta rawih a.

May 29, Guwahati ka thlen chuan mahni a kal ka ni bawka khua a har lutuk lohnan man to deuh mahse zankhat riahna tur atan  nanana chuan Hotel tlema changkang deuh, Single Room, TV awmna ngei mai hi Book ila a zia ang ka ti a, Hotel Ambassador ah chuan ka in vawm lut ve ta a. Khua a chhiat avangin leh tui lian vangin emawni rel kawng lamah harsatna a awm a, rel chhuak tur tih khawtlai (train delay) a lo ni a, a tuk May 30 a chhuak tur chu ka riah leh a lo ngaia, zankhat dang ka riah leh angaih takah chuan ei leh in nen ka beisei aia tam pawisa pawh ka chawi a ngaih phah ta a. Ka riah leh tur thu chu chhungte ka phone a an mi ngaihtuahna a zual sauh a, mahse ka in sawi thawveng ve zel a.

A tuk zing ruahsur hnuaiah chuan Hotel chu ka chhuahsan a, rel tlai taka chhuak chu boring ti em em in ka nghak chhuak ve ta a. Sleeper Class ah chuan Orissa pan turin ka invawm lut ve ta a, ka ei leh in man leh ka hotel thlenna man ah khan ka sum pai Rs 2000 atanga a chanve aia tam daih mai chu ka lo hmang der tawh maia, ka ticket confirm na atan Rs 200 ka han chawi leh bawk nen ka kalna tur ka chhut a ni 2 leh a chanve lai alo la ni a, ka mangang ve ta hle maia, chutah ka chhukna tur station a tlawh dawn lo tih min hrilh leh ta zel a, ka rilru hah a zual tial tial  a.

Tlai alo ni a rel a chaw siam tute chuan Dinner kan ei duh leh duhloh min rawn dawr kual a, indaihloh ka hlauh avangin zanin chu ei lo ve phawt maiang ka ti a. Ka bul chiaha awm pakhat, Bangalore a Bible zir tur Myanmar atanga lokal nen chuan kan inhmelhriata. Chaw ei a lo hun chuan ka sa duhzawng Ar sa ngei mai a hmeh ka hmuh chuan ka riltam a ti zual hle a, ka lo en ngun deuh ni tur a ni “Lo ei ve la” hawihawm deuh hian min ti a, ka chak reng si kha “Ka ril atam lo a ka order ve duh lo a” ka ti ve tawp a.

Bula mi te chaw ei en ringawt chu hrehawm emai tiin rel kawngkhar lamah chuan zan thim hnuaia khaw thlir tur awmlo chu ka thlir duh ta zawk a. Ka senso tur leh Orissa ka thlen hun a ka chawlhna tur ka panna tur man awm vel chu ka chhut a ka indaih thei thlawtlo a. Chutia rilru hah taka ka din lai chuan ka thianpa chaw ei kham chu kut sil turin puar pengpawng in a lo phei a, ka bul ah chuan a rawn ding ve ta a. A ha kara sa ti tang kher fai nauh nauh pah chuan Ar sa kan hmui rim namin min biaa, riltam a ti zual ngei mai. Kan ti ti bawrh bawrh a, kan career te kan in zawt a, kan titi kar lakah chuan ka sana chu ka en ka en a, dar 11:00 pm vel hi a lo ni tawh a. Ni hi ral thuai thuai se ka ti a, chu tih lai chuan vawiin nileng a ka rilru hah in min theihnghilh tir, kum 5 ka nih atanga kan lawm tak pawh ka hriat leh tawhloh, May 31 vawiin ni hi ka Birthday a lo ni reng alawm le tih ka hre chhuaka. Ka thianpa chu ka hrilh thuaia, kan pahnih te mai chuan chu rel ah chuan chumi ni chu ka tana ni pawimawh bik a ni tih hre tu kan ni ta a. Min hriat pui tu awmchhun chuan nui sangin min wish a “HAPPY BIRTHDAY” tiin min kuaha min chibaia.

He khawvel ah hian lo piang ve lo ila chu heng rilru hahna te, manganna te, hlimna te hi ka hre ve dawn der si lo a, ka lo hlu em a min hringtu ten a min ngaihtuahna pawh chu a lo awm reng a nih hi. Chumi ni atang chuan May ni 31 alo thlen apiangin chu ni pawh chu ka theihnghilh leh ngai ta lo a ni.

Tu ber hi nge Kristian??

Guwahati ka zin laiin vawikhat chu ka exam zo “Nei lemlo mah ila engemaw tal ka’n naute kha kan hawn ve teh ang” tiin khawlai ah chuan ka vak chhuak a. Ke a thui tak kal ka ni bawk a in hriat fo tawh ang bawk mirethei kut dawh tam tak ka hmu a, an tawp in an bal khir ngiang mai, nu pakhat phei chuan ek rimchhe tak bulah thu in chhang (biscuit) bal zet mai hi a tho bawm chung chuan a ei nuap nuap a, chu chu ek bulah chuan a ti tlaa tifai leh lem hleilo chuan a ei leh maia ka lo uak deuh dawn dawn a.

A fa te ni awm tak chuan a kiangah nu ber ei lai chu an en dauh dauh a. Kei min han hmuh veleh chuan lokal ru ka tih pawh an ngailo, mi hlauhawm ka nih leh nih loh pawh an dawn lova ka hauh dawn leh dawnloh pawh ngaihtuah buai hman an nilo. Ka kut ah an mamawh engemaw tal a awm an rinna chuan tu nge ka nih lam ngaihtuah buai hauhlo in a rang a rang chuan an kut hmalama pharh in an rawn tlan phei a, pawisa ka ngah loh avangin tlanchhiatsan mai ka rilruk a, mahse a tih hleihtheihloh, min ngen dan kha ka naupan laia ka nu thil ka ngen ang maiin min ngen a.

Ka pawisa thir neih ang ang chu ka pe a, duhtawk aliam an neilo an la dawh zel a ka thin a ur lek lek a, mahse heti zawng hian ka rilru ah thu a lo lut taa “Kei mamawh tam tak nei a chhungte thawhchhuah tlemte ring a helai hmun pan hi, ka neih tawhloh chin ka laka phut ngawih ngawih tu hi tu siam nge mawni le!” ka ti a, a chhannaa min ti luhai em em tu chu ‘Engkim neitua‘ tih hi a ni.

Mumbai ka thleng thla leh a, India rama kan chhuan em em leh hmun mawi tak tak te chu ka hmu a. Mahse hetah pawh an bang chuang lo, “Bawlhlawh kara seiliana kutdawh nimai tur hian tu duhthlanna piang nge maw an nih le? Hria sela chu a piantirtu hi an dem mai lawngmaw?” ti a ka ngaihtuah chang a awm a. Mihring pahnih khat mai tanpui leh enkawl sen annilova, mihring khawngaihna in retheihna ata a ko chhuak seng hek lo, theih nise Kolkata khawpui ah khuan rethei pakhatmah awm tawh lo in Mother Teresa khawngaihna khan a siam ngei ang.

Hei hian thil tam tak min ngaihtuah tir a, “mihring hi Pathian hmangaihna ah chuan angkhat vek emni kan nih? Kei hi anni aia mi vannei nge ka nih a Lalpa min din chhan atanga en in mi vanduai ber zawk? Mihring sualna hian eng ang chena pawi nge alo khawih ang?” tih te thlengin ka ngaihtuaha. Heng hmangaihna te thlengphak nun nei tu leh an tana hlan tu hi eng sakhua ah hian nge a awm? Kristian ka ni a, hei hi ka huat em em ka pian hma atanga lo awm tawh chu a ni “Pawl hrang hrang neia, kan in huatna leh in chirhthehna tawngkam hi.” Ringtu leh ringtu pawh kan inhmangaih zolo anih chuan engtin nge ringlo mi chu kan hmangaih theih tehlul ang le?

Khawvel Kohhran pawl ang ah chuan Presbyterian mi ka ni a, Baptisma changin kan Kohhran thurin pawh ka zir tawh a, kohhran dan zawhkimah chhiar niin ka awm zel na tur pawh a ni. Pathian thu sawi tam tak ka ngaithlaa, kan Kohhran mi leh sa sawi a ni emaw ni lo emaw ngaithlak hreh ka nei ngai lo. Catholic inkhawm ka chhim ve a thenkhat chuan ‘i inpe ange aw‘ tiin an sawia, min hmangaih vang nge a pawl an huat vang pawh ka hre lo.

Sevenday Adventist Pastor Sermon ka ngaithla leh a, “Nang hi Sevenday ah i inlet ange aw? Thuthlunghlui serh leh sang rinna anneia, kei chu ka duh miahlo” min ti leh a, TMEF Evangelist Sermon ka ngaithla leh a “E! ngaithla tawh suh a him lo, zirtirna diklo a ni” tiin min hlauhthawn pui leh bawk a. An mi hlauhthawn puina zawng zawng hi ka ngaihthlak chhan leh ka beiseina pawh a ni lo, “Isua ringtu dik tak chuan enge maw ngaihthlak ngamloha hlauh ala neih cheu ang le, nangmah kha in enfiah rawh” tih hi ka thinlungin a zawh let na a ni.

Khawvel awm chhungin keini Pathian pakhat chauh nei tute hi kan infinkhawm dawn lo reng reng tih hi ka ring tlat. Kohhran pakhatin Kohhran dang chu rinna dik lo leh vanram chang lo tur thawthang in kan in chhuah vek, heng hi kan rin Lal Isua atanga chhuak a ni thei lo, kan mihring siamchawp doctrine atanga in bei vek kan ni.

Hetiang inbeihna tawngkam a awm chuan mên ah ka thlak ngai lo, Pathian thu sawi erawh eng pawl/Kohhran mi pawh in sawi rawh se ngaithlak hreh pakhatmah ka nei lo, pawl hamthatna lam an sawi chuan chu lai sentence chu ka bengkhawn lo mai. A pawng ataka a pawl anga inhmera an thu zawng zawng diklo vek anga in chhuahsakna hi Isua thlir dan a ni ve thei angem aw ka ti. Tin, mi thu ngaithla ve miahloa haw tu an tam avang maia lo huat ve ringawt hi rinna ah chuan mi chak tak annih ka ringlo, mahni hriatchianloh chu huat ve kher tur a ni lo.

Inhuatna ngawr ngawr hi kan in zirtirin kan in tuh nasa ta mah mah em aw ka ti thin, kei aia an thu ngaithla tlem leh an diklohna sawi tur hre tlem zawk in pawngpaw huat ve ringawt a “Ngaithla tawh suh” ti a min zilh ve ngawt thin hi ka leh huat angreng zawk thin. Kristian leh Kristian inti te kara ka thil hmuh tam leh thalo ka tih em em chu a ni.

Zirtirna dik lo lakah chuan fimkhur tur a tih kan ni, fimkhurna chhan ber pawh hre ngawtloa a zawng zawnga in hmer ngawt hian tumah a siamtha lovang. Tirhkoh Paula pawhin a hnampui Juda te hnenah a theih tawpin rawng a bawl zeta, tihngaihna a hriat ngangloh hnuah Jentail te hnenah a kalsan chauh a nih laiin a tihngaihna hriatloh chhan sawi tur pawh neih a hma hmaa inhuat kan in zirtir ngawt hi a fel lo a ni.

Sanhedrin committee khan an rorelna’n thurin an neia, chu chu rin dan in anglo nei Pharisai leh Sadukai inhmukhawm lungrual taka an awm theihna a ni. Isua an man tum a Pharisai leh Sadukai lungrualna pawh kha Pathian thu ah nilovin an dan ah a ni, chutiang bawkin Paula chunga an in lungrualna pawh. Anmahni dan leh thurin an hmachhuan tlat avangin Isua kha an hre theilo reng reng a ni. Pharisai te chuan Pathian thu nasa takin an zirin an bel em em a, mahse Pathian fapa ngei kha an haw tlat, hei hi thil awm thei tak a ni.

Isua nun chhungril an zirloa a chet tlatna te, a awmna te leh a thian kawm te atangin a chanchin an zir a chu chu an Kohhran dan in a kalh tak avangin ramhuai fapa ah an chhuah ringawt. Isua nun chhungril kha zuk zir sela misual anih leh nihloh chu an hre mai tur, pawngpaw huat ringawt, mi tih avanga ngei ve ringawt kha an tam lutuk, Pilata hmaah engmah an huatna chhan mumal tak sawi tur an hriat leh si loh kha.

Vawiin ni ah a thar in Isua kha misual te lam turin lokal leh sela mahni Kohhran chauh Pathian chenna anga ngaia, Kohhran dang inzirtirna zawng zawng hnawl tu hi chuan a hmu sual leh tho ang ka ring. Ram siamthatna lam vei aia party buaipui ang vel hi a ni. Thenkhat chuan Kohhran danga inkhawma an thusawi ngaithlak chu an Kohhran rinnaa min hruai luh takin tiin an hlaua an ngaithla duhlo thin, Hlauhna hrim hrim hi khawi atanga lokal nge tih kan en chuan Pathian atanga chhuak a lo ni reng reng lo tih Bible in chiang takin min hrilh, “Pathianin hlauhna thlarau min pe lo va, thiltihtheihna leh hmangaihna leh rilru fel tak neihna thlarau min pe zawk si a.” (II Timoth 1:7)

A chunga rethei tak tak tanpui ngai ngawih ngawih te chungchang ka rawn ziahlanna chhan ber chu, khitiang mi te tluka Isua mamawh tu hi an awm bik chuang lovang, Isua mamawh hi Kristian kan nihna chhan a ni a, a mamawhtu ber te zing atang kan mamawh ber ka rawn tarlan duhna a ni. “Mi hriselte chuan daktawr an ngi lo va, mi bawrhsawmte zawkin an ngai a ni,” Kohhran min daidang tu pawl chanchin hi hriat an mamawh ber lo a, Lal Isua mamawhna tak takah chuan pawl hi a awm lo a ni.

Engpawl pawh zawm rawhse, an retheihna ata chhanchhuaktu an hmuhna anih phawt chuan an hriatloh ai chuan a tha hle zawk si a. Chutiang bawkin miin Isua a mamawhna tak tak atanga kan thlir saka hre ve se kan duh chuan kan pawl tihdan kher kher hian hmun alo chang hmasa reng reng lo, kan Kohhran a zawm dawnloh chuan Kristian suh se tih chu tumahin kan duh lovang.

I Kohhran tan rinawm takin thawk la, Kohhrana i awm chhan leh i rawngbawlsak ber chu Isua a ni tih hre reng ang che.

Kohhran inpumkhat tir tum hi chunglam atang lo chuan engmahin a thlen dawn lo, amaherawh chu Kohhran a danglam avanga inkawm serhna te, in huatna tawngkam in zirtir hi chu keimahni lam siam that theih a ni. Kohhran te zawk annih avanga kawm nel that duhloh leh inhmusitna tawngkam leng fo hi kan in zirtir tha lo tak niin ka hria, ringlo mi tan thil hmuh nuam tak a ni.

BNS: Presbyterian ruh deuh chuan TMEF/UPC an ti thei thak lo anga, UPC ruh tak lahin Presbyterian leh trinity ring zawng zawng chu vanram kailo tur ang hialin a dah leh vek anga, Sevenday ruh lahin Pathian Dan ngei Sabbath serh loh avangin chhandam nilo tur ah a ngai hlawm bawk ang a, Baptist ruh lahin Baptisma chan dan diklo zawng chu chhandam annilovang an ti bawk anga, TMEF ruh lahin ‘in inti hah peih mai mai nangmahni tih ve lam a nilo Pathian lam a ni zawk’ a ti leh cheu ang a, Catholic ruh ho lahin Kristian tak pawh nilo Protestan alawm innih a ti ve leh bawk che u anga.

Tu Kohhran mah hi in suallova in tha famkim bawk hek lo, Isua chanchin in sawi chuan in thu a ngaihnawm vek e, Amah fakna leh duh tak leh dik taka a chanchin sawi hi ngaithlak nuam vek e